آداب و رسوم مردم تبریز، ارومیه و آذری ها در عروسی

ازدواج یکی از سنت‌های مرسوم در بین تمامی مردم جهان است. به صورتی که در تمامی قوم‌ها، طریقه برگزاری آن به یک شکل است و دارای اصول و ترتیب خاص خودش است. در زمان‌های گذشته، اکثر افراد پایبند سبک‌های برگزاری، رسم و رسوماتشان در مراسم‌ عروسی بودند. البته امروزه با گذشت زمان یک سری از این رسم و رسومات به دلیل تغییرات فرهنگی، نادیده گرفته شده است. به صورتی که اکثر افراد به سبک امروزی خواستگاری، بله برون و جشن عروسی خود را برگزار می‌کنند.

شما عزیزان می‌توانید در این مقاله با ما همراه باشید تا با آداب و رسوم بسیار جالب و دیدنی ازدواج آذری زبان‌ها در آذربایجان شرقی ( تبریز ) و آذربایجان غربی ( ارومیه ) آشنا شوید.

آداب ورسوم مردم تبریز در ازدواج چیست؟

همانطور که می‌دانید، امر ازدواج یکی از رسوماتی است که در بین تمام اقوام رایج است. این مراسم با خواستگاری شروع و با عقد و عروسی خاتمه می‌یابد. ولی هر شهر متناسب با آداب و رسوم و خلقیاتش، یک سری جشن‌ها و مراسم‌هایی را در هنگام برگزاری مراحل خواستگاری تا عروسی، بسیار واجب دانسته و در بین تمامی افراد اهل منطقه رایج است. آداب و رسوم ازدواج ترک ‌ها دارای مراحل متفاوتی ازجمله الچی، سوزدانشما، کبین کسمه، جهاز جورمه و حنا آغشامی است. پس با ما همراه باشید تا هر کدام از این مراحل متنوع را برایتان شرح دهیم.

خواستگاری - الچی ( خواستگار )

کلمه الچی در فرهنگ بومی آذری ها به معنای خواستگار است. یکی از رسوماتی که بین اهالی تبریز رایج است، ازدواج فامیلی است. افراد سنتی در این خطه معمولا بر این باور هستند که با دوستان و آشنایان قوم خود وصلت کنند و بسیار مسمم بر این هستند که مادر داماد، عروس خود را انتخاب کند. مراسم خواستگاری به این صورت است که معمولا چند نفر خانم از طرف خانواده داماد به خانه دختر رفته و مراسم خواستگاری را برگزار می‌کنند. اگر جواب مثبت را از خانواده دختر دریافت کنند، مجدد روزی را انتخاب کرده که به همراه بزرگان فامیل و با حضور آقایان و داماد به خواستگاری دختر بروند. این جلسه جزو مراسم اصلی خواستگاری به شمار می‌رود. افرادی که برای خواستگاری به همراه داماد هستند، لوازمی مانند گل و شیرینی، نبات و کله قند به همراه خود، به منزل عروس می‌برند. در این مراسم دختر و پسر با اجازه بزرگترها در یک اتاق حضور پیدا می‌کنند و با همدیگر در رابطه با اخلاقیات و روحیات هم صحبت می کنند و خانواده‌هایشان نیز، در رابطه با برگزاری تاریخ مراسم عقد و عروسی و همینطور در رابطه با مهریه با هم صحبت می کنند تا به توافق برسند. در انتهای این مراسم، هنگامی که دو خانواده به توافق رسیده‌اند، با استفاده از شیرینی که توسط خانواده داماد آورده شده است، از مهمان‌ها پذیرایی می‌شود و کله قندی که به همراه داشته‌اند را نیز، توسط یکی از افراد ریش سفید خانواده داماد می‌شکنند. اشخاصی که در آنجا حضور دارند، هر کدام به نیت خوشبختی عروس و داماد مقداری از آن قند را می‌خورند.

حتما بخوانید: تبریک عید نوروز به زبان ترکی استانبولی (نوروز 1400)

سوزدانشما ( بله برون )

فرهنگ تبریزی‌ها به گونه‌ای است که اگر قرار بر این باشد که عروس و داماد مدت زمانی را نامزد بمانند تا با خلقیات و رفتار همدیگر بیشتر آشنا شوند، با توجه به آداب و رسوم تبریز مراسم بله برون رسمی برگزار می‌شود. در مراسم بله برون، بزرگان و آشنایان نزدیک حضور پیدا می‌کنند و از طرف خانواده داماد، یک سری هدایا مانند: روسری، شال، پارچه لباس مجلسی، پارچه چادری، حلقه (به عنوان انگشتر نشان) و همینطور شیرینی و یک دسته گل، آورده می‌شود. دختر و پسر در این مراسم به شکل رسمی نامزد می‌شوند. براساس آداب و رسوم ترک زبان ها تمام صحبت‌هایی که خانواده عروس و داماد در خصوص آن به توافق رسیده‌اند، در یک برگه یا دفترچه یادداشت می‌شود و در همان جمع که به توافق رسیده‌اند، امضا می‌شود.

کبین کسمه ( مراسم عقد کنان )

آداب و رسوم عقد کنان قبل از مراسم عروسی تبریز، به گونه‌ای است که یک سری از افراد مراسم عقد را به شکل خصوصی برگزار می‌کنند، به طوری که در این مراسم فقط فامیل درجه یک حضور پیدا می‌کند و در محضر، مراسم عقد برگزار می‌شود. ولی بعضی افراد علاقه دارند، مراسم عقدشان یک مراسم مفصل و مجلل باشد تا در این مراسم، بسیاری از اقوام حضور داشته باشند و جشن باشکوهی را برگزار کنند.این جشن به صورتی است که تمامی مردان و زنانی که از آن‌ها دعوت به عمل آورده شده است، هر کدام در اتاق‌های جداگانه جمع می‌شوند و عاقدی که برای خواندن عقد این دو زوج حضور دارد، صیغه یا عقد دختر و پسر را می‌خواند. رسم بر این است که عروس خانم بله را بعد از درخواست سه مرحله‌ای بیان کند و بعد از گرفتن بله از عروس خانم، تمامی افرادی که در این مراسم حضور دارند، هدایایی که برای عروس و داماد در نظر گرفته‌اند را به آن‌ها تقدیم می‌کنند و بعد از آن، به جشن و پایکوبی و پذیرایی از مهمان‌ها می‌پردازند.

حتما بخوانید: در عید نوروز چه کارهایی انجام می‌دهیم؟ باید‌ها و نباید‌های نوروز

جهازجورمه ( مراسم جهازبرون )

آداب و رسوم مردم تبریز به گونه‌ای است که، جهیزیه‌ای که خانوادهه عروس تهیه کرده است، به خانه‌اش برده می‌شود و اقوام نزدیک عروس را دعوت می‌کنند تا در چیدن جهیزیه و همینطور تزیین آن کمک کنند. رسم مراسم جهاز برون (رسم جهیزیه در تبریز) به گونه‌ای است که هر یک از اقوام نزدیک عروس که در این مراسم دعوت شدند، هدیه‌ای به همراه خود برای قرار دادن بر روی جهیزیه عروس می‌آورد. در این مراسم، خانواده داماد موظف است از مهمان‌های عروس را که در مراسم جهاز برون شرکت کرده‌اند، پذیرایی کنند و برای نهار دعوتشان کنند. بعد از اینکه تمامی لوازم و جهیزیه عروس توسط خانواده‌اش چیده شد، از خانواده داماد دعوت می‌شود که به منزل عروس و داماد بروند و جهیزیه‌ دختر تبریزی که پدر و مادر عروس تهیه کرده‌اند را، ببینند و در این مراسم حضور داشته باشند.

این روزها به دلیل تغییرات فرهنگی و به جهت پیشگیری از چشم و هم چشمی یا تحقیر افراد کم درآمد در تهیه جهیزیه، رسم جهاز برون و بازدید از جهیزیه درحال فراموشی است.

حنا آغشامی ( مراسم حنابندان )

درمراسم حنابندان رسمشان براین است که یک شب قبل ازمراسم جشن عروسی تبریز برگزار می‌شود و معمولا در این مراسم از جوانان فامیل دعوت به عمل می‌آید. این مراسم در خانه مادر عروس برگزار می‌شود و هریک از خانواده‌ها، چه خانواده عروس، چه خانواده داماد، طبق‌هایی را آماده می‌کنند که داخل این طبق‌ها لوازمی همچون حنا، میوه و شیرینی و یک سری لوازم و هدایا وجود دارد که خانواده عروس برای داماد تهیه کرده‌اند و خانواده داماد نیز برای عروس تهیه کرده‌اند. خانواده‌ها هرکدام این طبق‌های آماده شده را به خانه‌ یکدیگر می‌برند. هدایای خانواده داماد شامل: آیینه و شمعدان، انگشتر، پارچه، حنا، شیرینی، لوازم آرایشی است. لوازمی که خانواده عروس برای داماد تدارک می‌بینند نیز شامل: کت و شلوار دامادی، حنا، لوازم پذیرایی از میهمان‌ها، میوه و شیرینی است که در این میهمانی، به جشن و پایکوبی می‌پردازند و در آخر به دست عروس و داماد حنا می‌زنند.

حتما بخوانید: آداب و رسوم عید نوروز + آداب و رسوم نوروز استان های ایران

جشن عروسی تبریز

تدارکات عروسی در تبریز به گونه‌ای است که خانواده داماد چند روز قبل از برگزاری مراسم عروسی، دختر را برای اصلاح به آرایشگاه می‌برند که اسم این مراسم بند اندازون است. مراسم عروسی آذری‌ ها به گونه‌ای است که از نزدیکان دو خانواده دعوت به عمل آورده می‌شود و پذیرایی نیز به صرف شربت، شیرینی و شام است. بعد از اتمام مراسم عروسی، مراسم بدرقه عروس به این شکل است که یک سری از خانواده‌های درجه یک که در جشن عروسی شرکت داشته‌اند، به منزل پدری عروس می‌روند و در آنجا نیز، با شیرینی از آن‌ها پذیرایی می‌شود. بعد از گذشت مدت زمانی خانواده داماد به منزل پدری عروس آمده و عروس خود را تا منزل خودش راهی می‌کنند.در آنجا پدر عروس به عنوان دعای خیر، دستان عروس و داماد را بر روی یکدیگر قرار می‌دهد و برای آن‌ها آرزوی خوشبختی می‌کند و به وسیله ربان قرمز یا شال قرمز کمر داماد را می‌بندند و از زیر قران رد می‌کنند و سپس آن‌ها را راهی منزل خود می‌کنند.

مراسم پاگشا عروس در تبریز

مراسم پایتختی و مادر زن سلام جزو مراسم‌هایی است که بعد از عروسی برگزار می‌شود و چند روز بعد از برگزاری تمام این مراسمات، خانواده داماد به عنوان پاگشا کردن عروس خود، خانواده عروس را به منزل خود به صرف شام دعوت می‌کنند. مراسم مادر زن سلام نیز پس از مراسم عروسی توسط عروس و داماد اجرا می‌شود. در این مراسم، عروس به همراه داماد هدیه‌ای برای تشکر از مادر تهیه می‌کند و به منزل مادر مراجعه می‌کند تا از پرورش همسر دل‌خواهش، تشکر کند/

رسم پول اندازی در عروسی

رسم پول اندازی در عروسی در مناطق خاصی وجود دارد. این رسم گاهی به صورت شاباش انجام می‌شود. گاهی نیز به صورت سازمان یافته مسئولی برای آن درنظر گرفته می‌شود. هر فرد مبلغ موردنظرش را به عنوان هدیه نقدی به عروس و داماد؛ به فرد مسئول ارائه می‌کند تا مبالغ در نهایت مشخص باشد و در زمان ازدواج نزدیکان همان فرد، معادل همین پول به عروس و داماد بعدی داده شود. به این ترتیب، کمک بزرگی برای شروع زندگی مشترک زوج‌ها انجام می‌شود.

آداب و رسوم عروسی در ارومیه چگونه است؟

همانطور که درخصوص آداب و رسوم ازدواج درآذربایجان شرقی ( تبریز) توضیح داده شد، یک سری رسم و رسومات به طور متداول با رسم و رسوم عروسی در ارومیه یکسان است. رسومات مشترک تبریز و ارومیه شامل مراسم‌هایی مثل خواستگاری است. این مراسم که یکی از اصلی‌ترین مراسم‌های پیش از عروسی است. این مراسم جزو پایه و اساس ازدواج است. مراسم بله برون نیز در شهر ارومیه نیز همانند تبریز برگزار می‌شود. جدایی از اینکه در شهر ارومیه شیربها نیز در کنار مهریه در بله برون مد نظرگرفته می‌شود. به طوری که هزینه این شیربها صرف خرید جهیزیه می‌شود و خانواده داماد نیز متقابلا انتظار جهیزیه بیشتری دارند. مراسم بنداندازون که در ارومیه برگزار می‌شود، به گونه‌ای است که خانواده داماد آیینه‌ای را به عنوان آیینه بخت عروس به همراه خود به آرایشگاه می‌آورند و آن را مقابل صورت عروس قرار می‌دهند تا آرایشگر کار خود را شروع کند و مادر عروس، موظف است هدیه کوچکی به آن شخص تقدیم کند. افراد دیگری که در آرایشگاه حضور دارند برای خوش یمن شدن مراسم شروع به دست زدن و آواز خوانی می‌کنند و آرایشگری که عروس را اصلاح می‌کند، یک کاسه در کنار خود قرار می‌دهد و مادر داماد موظف است تا جدایی از دستمزدش، مقداری پول داخل آن قرار دهد. تمامی افرادی که به همراه عروس د راین مراسم حضور دارند نیز، در آن کاسه مقداری پول به عنوان هدیه به آرایشگر می‌دهند.

رسم و رسوم حنابندان در ارومیه

شب حنابندان رسم بر این است که عروس لباس قرمز به تن می‌کند و از خانواده داماد، تنها تعدادی خانم دعوت می‌شود که آن‌ها نیز لباس، کفش، حنا و هدایایی که خانواده داماد تهیه و تزیین کرده‌اند را به همراه خود می‌آوردند و قبل از ورود داماد، دو دوست صمیمی عروس که مجرد هستند، در سمت چپ و راست عروس می‌ایستند، هنگامی که داماد وارد شد، شمع‌هایی را روشن می‌کنند و به سمت عروس و داماد می‌گیرند و عروس و داماد نیز، این شمع‌ها را توسط حبه قند خاموش می‌کنند. این شمع‌ها نمادی از ماندگاری یک زندگی طولانی است،  که با شیرینی قند به پایان می‌رسد. همینطور بعد از این مراسم، یکی از خانواده‌های نزدیک داماد به دست راست عروس حنا می‌زند و مبلغی پول روی آن می‌گذارد که پول را نشانه رزق و روزی می‌دانند و در نهایت، عروس حنای تزیین شده را به تمامی افراد که در آن جشن حضور دارند می‌دهد. حنابندان داماد نیز، در همان روز برگزار می‌شود ولی در خانه پدری داماد، که دو تن از دوستان داماد به عنوان ساقدوش و سولدوش در کنار او می‌ایستند و خانواده عروس به عنوان خلعت هدیه‌ای به هر دو تقدیم می‌کنند. یکی ازج الب‌ترین مراسماتی که در شب حنابندان داماد مرسوم است، دزدیدن وسایل و یا خود داماد است.

حتما بخوانید: جدیدترین مدل آرایش ملایم برای عید نوروز 99

مراسم عروسی در ارومیه

مراسم عروسی در ارومیه به گونه‌ای است که فردای حنابندان، صبح زود داماد را به حمام برده و ساقدوش و سولدوش به عنوان شیرینی در این روز، صبحانه مفصلی را از داماد دریافت می‌کنند. عروس را نیز آرایش می‌کنند و لباس سبزی بر تن  او می‌کنند و با خواندن مولودی و آواز، به حجله می‌برند و در کنار داماد می‌نشانند. در روز عروسی که می‌خواهند عروس را ازخانه پدری راهی کنند، مادر عروس سه عدد چراغ نفتی تزیین شده (به نماد روشنی) به خانم‌های فامیل می‌دهد تا آن را به خانه داماد ببرند. جدایی از این چراغ‌ها، یک مرغ را نیز با روبان تزیین می‌کنند (نماد سرزندگی و زاد و ولد) است، که آن نیز به یکی از خانم‌های خانواده داماد هدیه داده می‌شود.

یکی از جالب‌ترین رسومات این است که، هنگامی که عروس و داماد به منزل می‌رسند، داماد به همراه ساقدوش و سولدوش به پشت بام می‌رود و بر سر مهمان‌ها شکلات و نقل می‌ریزد و سیبی را گاز می‌زند و به طرف مردم پرتاب می‌کند. اعتقادشان بر این است، شخصی که سیب را دریافت می‌کند، بختش باز شده و مراسم بعدی عروسی او است.

خلاصه مطلب

اطلاع از آداب و رسوم شهرهای مختلف در مراسم عروسی و جشن‌ها بسیار جالب است. معمولا آداب و رسوم برگزاری عروسی و مراسم پیش از آن، متفاوت است. هر خطه باتوجه به رسوم خاص خود، آن را برگزار می‌کند. در بالا توضیحات جالبی درخصوص رسم و رسوم برگزاری جشن عروسی در شهر تبریز، ارومیه و آذری زبانان بیان شده است.