ممکن است شما هم فکر کنید که این نماد مختص ایران است؛ درحالی‌که آنچه ما به عنوان نماد چشم و نظر می‌شناسیم، یک نماد جهانی است. اگر در زیورآلات خود چنین نمادی را دارید، خوب است درباره تاریخچه و کاربرد آن در طول تاریخ بیشتر بدانید.
نماد چشم و نظر چیست؟
نماد چشم و نظر که در انگلیسی به آن The evil eye یا Nazar هم می‌گویند، در همه جای دنیا یکسان است. این نماد به‌راحتی قابل تشخیص است و از یک دایره بیرونی به رنگ آبی سلطنتی، مردمک میانی سفید و عنبیه سیاه کوچک تشکیل شده است.
این نماد از گذشته‌ای دور برای دورکردن چشم‌زخم به کار می‌رفته است و به نظر می‌رسد از هزاران سال پیش استفاده می‌شده است.
مفهوم چشم‌زخم به‌معنای این‌که یک نیروی شیطانی از فردی حسود یا بدخواه می‌تواند سبب تغییرات بدی در زندگی افراد شود و یا بلایی را ایجاد کند، تقریبا در همه جهان رایج است. حدود 40٪ از جمعیت جهان به چشم بد اعتقاد دارند. این مفهوم و اهمیت آن در بین فرهنگ‌های مختلف بسیار متفاوت است، اما به ویژه در بالکان، مدیترانه و غرب آسیا بیشتر است.
مفهوم چشم بد یا چشم‌زخم در ادیان آسمانی و همچنین در قرآن هم آمده است. در متون دینی مانند روایات نیز درباره چشم‌زخم، اثرات آن و راه‌های جلوگیری از آسیب ناشی از چشم‌زخم مطالب بسیاری آمده است؛ با این حال، می‌توانیم به‌طور قطع بگوییم که نماد چشم و نظر جزو هیچ‌کدام از راه‌های مقابله با چشم بد در ادیان نیست.
به عبارت دیگر اگر بخواهیم چشم‌زخم را به‌عنوان یک واقعیت نگاه کنیم که راه‌هایی برای مقابله با آن وجود دارد، در هیچ‌کدام از ادیان از نماد چشم و نظر به عنوان راهی برای مقابله با آن یاد نشده است. با این حال، از زمان‌های باستان مردم به این خرافه قائل بودند که چنین نمادی می‌تواند چشم زخم را دور کند. به همین دلیل آن را در ظروف، لباس‌ها، تزئینی‌جات و طلا و جواهر خود به‌کار می‌بردند.
معنای استفاده از یک «چشم» برای دفع چشم بد، به این برمی‌گردد که این چشم آبی می‌تواند در برابر اشعه چشم فرد حسود قرار گرفته و آن را جذب کرده و خنثی کند. با این کار، اثری که از چشم فرد ایجاد می‌شود، شما را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد و خنثی می‌شود.
تاریخچه نماد چشم و نظر
قدمت این نماد به 5000 سال پیش می‌رسد. اولین نماد ثبت‌شده در بین‌النهرین بر روی لوح‌های گلی است. علاوه بر این، در یونان و روم باستان نیز به مقدار زیادی از این نماد استفاده می‌شده است. تاریخچه جهان از آن به بعد، مملو از نماد چشم و نظر است، به‌گونه‌ای که این نماد، تمام دنیا را دربرگرفته و کمتر کشور و فرهنگی را پیدا می‌کنید که از آن برای دفع چشم زخم استفاده نکند.
اعتقاد به چشم بد در دوران باستان در مناطق و دوره‌های مختلف متفاوت بود. در جاهای مختلف امپراتوری روم، از چشم بد با شدت یکسانی هراس نداشتند. جاهایی وجود داشت که مردم بیشتر خطر چشم بد را احساس می‌کردند. در زمان رومیان، نه تنها افراد خاصی دارای قدرت چشم بد در نظر گرفته می‌شدند، بلکه تصور می‌شد که کل برخی از قبایل، به‌ویژه قبایل پونتوس و سکایی، ناقل چشم بد هستند.
از آغاز تمدن، انسان‌ها از یک نگاه مضر می‌ترسیدند و برای محافظت از خود و خانواده خود از شر آن، هرکاری که در توان داشتند انجام می‌دادند. برخی از این کارها مطابق با آموزه‌های دینی بود؛ اما برخی دیگر ریشه در خرافات داشت. نماد چشم و نظر هم از جمله همین موارد است که ریشه در خرافات دارد.
لازم است این را در نظر بگیرید که نماد چشم و نظر تنها یکی از نمادها و طلسم‌های خرافی است که افراد برای جلوگیری از چشم و نظر استفاده می‌کنند. هر فرهنگ و ملتی طلسم‌ها و اشکال خاصی را برای مبارزه با چشم بد در اختیار دارد که با یه یک سرچ کوچک در گوگل می‌توانید همه آنها را پیدا کنید. با این حال، نماد چشم و نظر، به معنای یک چشم آبی بزرگ، یکی از رایج‌ترین و همه‌گیرترین این نمادها است.
نماد چشم و نظر در گردنبند طلا
فارغ از کارکرد خرافی آن، نماد چشم و نظر در گردنبند طلا همیشه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. ممکن است برخی از افراد در زمان گذشته و یا حال، برای جلوگیری از چشم‌زخم چنین گردنبندهایی را بخرند؛ با این حال به‌نظر می‌رسد در سال‌های اخیر، این نماد در طلا و جواهرات بیشتر جنبه تزئینی پیدا کرده و کارکرد قبلی خود را از دست داده است.
یک چشم آبی درشت، با مردمک سیاه و دوره سفید، واقعا طلا و جواهر را زیبا می‌کند. پس بی‌دلیل نیست که گردنبندهای حاوی این نماد، این‌قدر زیاد هستند و طرفدار دارند.
به طور کلی، رنگ آبی وقتی با طلا ترکیب می‌شود، تلالوء خاصی را ایجاد می‌کند. از آنجا که نماد چشم و نظر فقط آبی نیست و ترکیبی از رنگ‌ها را در خود دارد، زیبایی بیشتری را ارائه می‌دهد. بسیاری از سازندگان طلا این نماد را در داخل یک چشم طلایی قرار می‌دهند تا کاملا مفهوم چشم را القا کند و در یک قاب طلایی و یا نقره‌ای که به عنوان پلک استفاده می‌شود، زیبایی چندین برابری را ارئه کند.
نماد چشم و نظر
فرقی نمی‌کند به این معتقد باشید که نماد چشم و نظر، چشم زخم را دور می‌کند و یا نه. در هر حال نماد چشم و نظر در گردنبند طلا بسیار زیباست.
