جشن سده چیست؟ فلسفه جشن سده چیست [تاریخ جشن سده]

همانطور که تا حال با ما همراه بودید به این باور رسیدیم که در تقویم های ایرانیان جشنهای متعددی در زمانهای مختلفی وجود داشته و دارد که هر کدام را در هر شهری طبق رسومات خودش به جشن وپایکوبی می‌پردازند تمامی جشن‌هایی که درآیین باستان برگزار می‌شده هرکدام بنا برعلت و دلیل خاص خودش شکل گرفته وهمچنان نیز پابرجا است. این روزها در مدارس نیز موضوع انشا در مورد جشن سده و نقاشی جشن سده بسیار رایج است تا قدمی برای آشنایی بیشتر دانش آموزان با آیین کهن ایران برداشته شود.

جشن سده چیست؟ آداب رسوم برگزاری جشن سده چگونه است؟ آداب و رسوم جشن سده در زمان های قدیم چه بوده است؟ در کدام شهرها ایران جشن سده برگزار می‌شود؟ در ادامه به بررسی پاسخ این سوالات می‌پردازیم.

پس تا پایان همراه ما باشید.

جشن سده چیست؟

هر ساله در بین تمامی ایرانیان باستان یک سری جشن‌هایی برپا می‌شود که هر کدام با اعتقادات اقشار خاصی شکل گرفته است و تمامی این جشن‌ها عاملی برای شادی و خوشحالی تمامی افراد در زمان خاص خودش است. تاریخ جشن سده در روز دهم بهمن ماه هر سال است و همچنان در بسیاری از نقاط کشورمان برگزاری این جشن در زمان خودش پابرجا است. بر اساس یک سری اعتقادات، جشن سده را به عنوان کشف آتش از جانب عموم مردم نامگذاری کردند. این افراد آتش را جزو یکی از نشانه‌های حرارت و روشنایی در دوران حیات تصور می‌کنند و همینطور در زمان‌های خیلی قدیم آتش را یک ابزاری می‌دانستند تا برای رهایی از سرما، تاریکی و همینطور ترساندن شیطان استفاده کنند. به همین خاطر همه ساله در تاریخ دهم بهمن ماه تعدادی از مردم در اکثر شهرها و روستاها به دورهم جمع می‌شوند و در مکانی که قبل از جشن برای برگزاری تعیین کرده‌اند (که معمولا این مکان‌ها می‌تواند شامل پشت بام‌های خودشان، کوهستان‌ها و بلندترین ارتفاعات باشد) و با هماهنگی یکدیگر همه افراد برای برگزاری جشن آماده می‌شوند. این رسومات معمولا بین زرتشتیان رواج داشته است.

حتما بخوانید: جشن هالووین چیست؟ هرچیزی که باید درباره هالووین بدانید!

آداب رسوم برگزاری جشن سده چگونه است؟

این آداب و رسومی که هم اکنون عنوان می‌شود، همچنان و در حال حاضر نیز، در شهرها و روستاهایی که این جشن مرسوم است، پا برجا است.آتش زدن هیزم یکی از اصلی ترین رسومات در برگزرای این جشن است و یکی از معمول‌ترین کارهایی است که در تمامی شهرها اجرا میشود. امروزه خیلی قبل تر از فرا رسیدن روز جشن که (همان دهم بهمن ماه است)، تمامی افراد برای برپایی جشن در تکاپو هستند. به دلیل مقدس بودن آتش، چوب‌های خشک یا همان هیزم‌ها را جمع می‌کنند و کپه‌ای از هیزم آماده می‌کنند و بعد از جمع آوری آن، جوانان مشعل ها را در دست می‌گیرند و همگی سه مرتبه به همراه موبد خود، دور هیزم‌ها می‌چرخند و نیایش می‌کنند سپس هیزم‌ها را توسط مشعل‌هایی که دردست دارند، آتش می‌زنند.معمولا انبار هیزم‌ها را تا حدی جمع می‌کنند که با شعله ورشدن آن ساعت‌های طولانی آتش باقی بماند. به دلیل اینکه بزرگی و حرارت آتش را عاملی برای رفع سردی زمستان و همینطور دلیل برای دوری شیطان می‌دانند، تا پاسی از شب به دور این شعله‌های آتش شادی و پایکوبی می‌کنند. در آن شب، شعری بابت جشن سده خوانده می‌شود که در شاهنامه وجود دارد. هنگام خواندن شعر، باید تمامی افرادی که در آنجا حضور دارند، سکوت کنند اما پس از پایان شعر، مجدد می‌توانند شادی خود را نشان دهند.حتی بسیاری از جوانان نیز، در این مراسم شب زنده داری می‌کنند. در آخر نیز هنگامی که تمامی چوب‌های خشک شعله ور شد و خاکستر آن باقی ماند، کشاورزان و افرادی که صاحب زمین هستند، خاکسترها را جمع می‌کنند تا بر روی زمین‌هایشان بریزند و افزایش محصول داشته باشند. آن‌ها با انجام این عمل  معتقدند که این خاکستر، خوش یمن است به دلیل اینکه از هیزم‌های جشن سده باقی مانده است، باعث حاصلخیزی و پربار شدن زمین‌هایشان خواهد شد.

حتما بخوانید: پذیرایی خواستگاری در نوروز چگونه است؟

آداب و رسوم جشن سده در زمان های قدیم

شاید برای‌تان جالب باشد که آداب و رسوم این جشن در گذشته‌های دورتر را نیز بدانید. در قدیم رسم برگزاری جشن سده به این شکل بوده که، از شب یازدهم آبان ماه تمامی مردم مشغول جمع آوری هیزم می‌شدند تا در زمان جشن سده، آتشی برپا کنند و درکنار آن به نیایش خداوند و همینطور شادی و پایکوبی بپردازند. هنگام آتش زدن، پادشاه در مقابل آتش قرار می‌گرفت و شاعرها تمامی شعر‌هایی که در آن به توصیف پادشاه پرداخته بودند با صدای بلند در مقابلش می‌خواندند و مردم که در آنجا حضور داشتند نیز، با آن‌ها همراهی می‌کردند و به این شکل در این جشن شاد بودند و تعدادی نیز به همراه اسب‌هایشان از روی شعله‌های آتش می‌پریدند و شادی خود را بروز می‌دادند.

حتما بخوانید: جشن نوسره چیست؟ همه چیز درباره جشن نوسره [+آداب و رسوم و تاریخچه]

عامل برگزاری جشن سده چیست؟

جشن سده یکی از جشن‌های ایران باستان است. همانطور که همه ما می‌دانیم، دلیل برگزاری هر جشنی در هر برهه‌ای از تاریخ، با عناوین مختلف و خاص خودش بیان می‌شد. در رابطه با جشن سده نظر‌های خاصی در زمان‌های متفاوت وجود داشته است. مثلا در بسیاری از کتاب های تاریخی، ثبت شده است که در تاریخ دهم بهمن ماه، زمانی بوده که تعداد انسان‌های روی کره زمین به عدد صد رسیده‌ بوده است و به همین دلیل این جشن، سده نامگذاری شده است. تعدادی از افراد بر این اعتقاد هستند که جشن سده در زمان رسیدن صدمین روز زمستان برگزار می‌شود. آن‌ها بر موضوع این تاکید داشتند که از زمان شروع سرما و زمستان (همان ابتدای آبان ماه تا دهم بهمن ماه) صد روز فاصله است و همینطور از پایان زمستان تا آغازفصل بهار نیز، پنجاه شب و روز است و چون آتش را کشف کرده بودند، شب‌های این مدت زمان را نیز مانند روز گرم و روشن به حساب می‌آوردند. (شب ها نیز به عنوان روز شمرده می‌شد) و در نهایت دهم بهمن ماه را به نام سده، جشن می‌گرفتند.

در تاریخ چگونه از جشن سده یاد شده؟

جالب است بدانید که این جشن در تاریخ ما جایگاه ویژه‌ای داشته است. فردوسی در شاهنامه بیان کرده است: در آن زمان که پادشاهان وجود داشتند. هوشنگ (نامی از سلسله پادشاهان ایرانی در شاهنامه است) که پدید آمدن آتش را کشف کرده است. به گونه‌ای که روزی این پادشاه برای تفریح به کوه و دشت می‌رود، که در همان لحظات ناگهان ماری را درنزدیکش می‌بیند وسنگی به سمت مار پرتاب می‌کند که با برخورد این سنگ با سنگ‌های دیگر، جرقه‌ای شکل می‌گیرد که نشان از جرقه آتش و پدید آمدن آن می‌شود. با توجه به این عقیده تاریخی، جدایی از مردم عادی، تمامی پادشاهان نیز، نسبت به جشن سده اعتقادات خاصی داشتند و با توجه به رسومات خودشان در آن زمان جشن می‌گرفتند.

حتما بخوانید: مراسم جشن تکلیف خانگی دخترانه لاکچری (ساده، در منزل، مجازی)

در کدام شهرها ایران جشن سده برگزار می‌شود؟

جشن سده در بسیاری از شهرها و همچنین کشورهایی که ایرانیان مقیم آن هستند، برگزار می‌شود. در این مکان‌ها مردم دورهم جمع می‌شوند و با درست کردن آتش جشن را آغاز می‌کنند.در این میان از جمله مناطقی که در شهرهای ایران، جشن سده برگزار می‌شود می‌توان به شیراز، اصفهان، اهواز، اردکان، کرمان، میبد، تهران، کرج و یزد  اشاره کرد. این جشن همینطور در کشورهای اروپا، استرالیا و آمریکا نیز برگزار می‌شود. جشن سده همچنین در کشورهای دیگری مانند تاجیکستان برگزار می‌شود. این جشن در تاجیکستان به‌گونه‌ای برگزار می‌شود که  مردم تلاش می‌کنند هر ساله اقدامی خاص برای رواج و رونق در سبک برگزاری این مراسم داشته باشند. در میان شهرهای نام برده، جشن سده یزد و کرمان بسیار باشکوه‌تر برگزار می‌شود. به دلیل اینکه تمامی مردم با دین‌های متفاوت همچون شیعه، سنی، مسیحی و زرتشتی همه و همه در کنارهم این روز را جشن می‌گیرند تا همراهی و هم‌دلی را در این آیین پاس بدارند.جشن سده یزد 99 شاید به جهت شیوع کرونا کمی کم‌رنگ تر از هرسال باشد.

خلاصه مطلب

 جشن سده با توجه به اعتقادات تاریخی، اساطیری برقرار بوده است و هیچ جنبه دینی و مذهبی نداشته و تمامی آیین و رسوماتی که در این جشن برگزار می‌شود، توسط آریایی‌ها و ایرانیان نهاده شده است. توسعه و ماندگاری این جشن نقش بسزایی در ترویج فرهنگ یکتا پرستی، همدلی و همراهی ایرانیان داشته است و جزو جشن‌هایی است که همچنان در تمامی نقاط ایران باقی مانده است.