 "سنت عید نوروز چیست – (فلسفه سنت‌های کهن نوروز در ایران)")
عید نوروز یکی از رویدادهای متفاوت تاریخ در تقویم کشورمان است. در تقویم ما ایرانی‌ها یکم فروردین ماه آغاز جشن عید نوروز در بین مردم است. عید نوروز آغاز سال جدید است و مردم تعطیلات نوروز را جشن میگیرند. سال نو جزو یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های باقی مانده از دوران ایران باستان است. معمولا شروع زایش و رویش در طبیعت، گرمای هوا و زیبایی‌های این تغییرات برای شروع سال جدید، موردنظر ایرانیان بوده و هست.
فلسفه عید نوروز چیست؟ ریشه پیدایش نوروز متعلق به کجاست؟ در عید نوروز چه کارهایی انجام می‌دهیم؟ در ادامه به پاسخ این سوالات می‌پردازیم.
پس تا پایان همراه ما باشید.
فلسفه عید نوروز چیست؟
در یکی از اولین فصلهای سال که بهار نام دارد، سال نو (عید نوروز) آغاز میشود. در عید نوروز، مردم در اکثر مناطق ایران، جشن میگیرند. جالب است بدانید که آداب و رسوم شروع این عید باستانی طبق فرهنگ و آیین هر منطقه از ایران متفاوت است. برخی رسوم وجود دارد که در یک سری شهرها و روستاها رایج است و توسط اهالی منطقه انجام داده میشود. اما به طور کلی، آداب و رسوم عید نوروز در تهران و نیز بسیاری از شهرهای ایران همچنان ادامه دار است. هر کدام از این کارها براساس پایبند به اعتقادات خاصی انجام میشود. شما عزیزان شاید سوالتان این باشد که در محل زندگی شما مراسم نوروز چگونه برگزار میشود؟ پس در این مقاله با ما همراه باشید تا با اکثر آداب و رسوم عید نوروز در تهران و همینطور تعدادی از شهرهای اطراف آن آشنا شوید.
حتما بخوانید: بهترین و جدیدترین مدل های شیرینی برای نوروز 99
ریشه پیدایش نوروز متعلق به کجاست؟
کوروش کبیر نخستین پادشاهی بود که عید نوروز را رسمی کرد. یکی از نکات اساسی که وجود دارد، این است که عید نوروز از چه زمانی شروع شده است. طبق تحقیقات، هیچ تاریخ و زمان خاصی برای نوروز بیان نشده است و اگر به افسانه‌های سه هزار سال قبل نگاه کنید، متوجه خواهید شد که در چنین روزی( که عید نوروز نام گرفته است) پادشاه جمشید، زمانی که در جنوب دریاچه ارومیه از کاخ خود خارج میشود، با درخشندگی و طراوت و تازگی فصل بهار و زیبایی‌های آن تحت تاثیر قرار می‌گیرد. پادشاه آن روز را نوروز نامگذاری می‌کند و اعلام می‌کند که هر ساله در این روز، آداب و رسوم خاصی را تدارک ببینند و جشنی را برای استقابل از نو شدن برگزار کنند.
آداب و رسوم استقبال از بهار چیست؟
اگر تاکنون انشا عید نوروز را نوشته باشید، حتما می‌دانید که درخصوص فعالیت‌های پیش از عید، طول عید و پس از آن صحبت میشود. آداب و رسوم لحظه تحویل سال نیز، بخش دیگری از آداب و رسوم نوروز است. در ادامه به آداب و رسوم اقوام مختلف ایرانی می‌پردازیم. پس تا پایان همراه ما باشید.
حتما بخوانید: آداب و رسوم عید نوروز + آداب و رسوم نوروز استان های ایران
خانه تکانی عید نوروز
یکی ازسنت‌های بسیار رایج و مرسوم در آداب و رسوم محلی و آداب و رسوم عید نوروز در تهران، انجام خانه تکانی است. این کار معمولا دو هفته قبل از آغاز عید نوروز شروع میشود. در این پروسه تمامی افراد مشغول گردگیری، جابه جایی و تمیز کردن تمامی لوازم خانه هستند. در این زمان معمولا تمام خانه‌ها دگرگون شده و با تمیز شدن و بردن گرد و غبار یک ساله از لوازم، تمامی لوازم مجدد در جای خود قرار میگیرند. البته بسیاری از افراد هستند که اکثر لوازم منزل خود را عوض می‌کنند و برای شروع سال نو آماده می‌شوند. این تغییر و تحولی که با نظافت منزل و تغییر لوازم آن انجام می‌دهیم، خانه‌هایمان را برای استقبال از میهمانان عید آماده می‌کند.
خرید لباس نو عید
یکی دیگر از آداب و رسومی که قبل از آغاز عید نوروز باعث نشاط و شادی خاصی است؛ خرید لباس و یا لوازم متنوع است. خرید کردن باعث تغییر روحیه و نشاط و شادابی تمام افراد خانواده به خصوص کودکان میشود. به همین دلیل است که خانواده‌ها برای خرید قبل از عید، یک زمان را معین می‌کنند، به بازار و فروشگاه‌های اطراف می‌روند و برای تمامی افراد خانواده لباس عید خریداری می‌کنند که در شب عید، افراد با لباس نو و مرتب سال نو را آغاز کنند.
کاشت سبزه سفره هفت سین
یکی از سین‌هایی که در سفره هفت سین قرار می‌گیرد و نمادی از سرسبزی زندگی را دارد، سبزه است. برای کاشت سبزه معمولا باید یک ماه قبل از آغاز سال نو برای سبز کردن آن دست به کار شوید. البته زمان کاشت سبزه بستگی به نوع گیاهی دارد که برای کاشت از آن استفاده می‌کنید. گیاهانی که برای سبز کردن استفاده می‌کنید، می‌تواند، گندم، عدس، شاهی، تره، نخود و...باشد.
حتما بخوانید: پذیرایی خواستگاری در نوروز چگونه است؟
پنجشنبه آخر سال
یکی دیگر از رسوماتی که اکثر افراد بر آن پایبند هستند پنجشنبه آخر سال است. اگر تحقیق در مورد عید نوروز برای کودکان را نوشته باشید، حتما ضرورت انجام این روز را می‌دانید. اعتقاد افراد بر این است که عزیزانی که در قید حیات نستند، در آغاز سال جدید چشم انتظار دیدار هستند. معمولا افراد با گل، سبزه، خیرات و شیرینی به مزار آن‌ها می‌روند و از آن‌ها می‌خواهند که در سال جدید برایشان از خداوند، آرزوی سلامتی و گشایش تمام مشکلاتشان را داشته باشند. برخی افراد نیز، به اماکن مقدس و زیارتی می‌روند و مراسم تحویل سال نو را در آنجا برگزار می‌کنند.
آماده کردن سفره هفت سین
یکی دیگر از آداب عید نوروز آماده سازی سفره هفت سین است. هفت سین جزو بزرگترین نمادهای عید نوروز محسوب میشود. این سفره در آیین و رسوم عید نوروز جاایگاه ویژه‌ای دارد. هر کدام از سین‌هایی که داخل سفره هفت سینتان می‌چینید، دارای نماد جالب و متفاوتی هستند که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد. لوازم سفره هفت سین شامل آیینه، ماهی قرمز، برنج، آب، سماق، سمنو، سیر، سنجد، قران، سرکه، سیب، سبزه است. در ادامه نماد هر کدام از اجزا سفره هفت سین را عنوان میکنیم.
- سبزه به نیت سرسبزی زندگی درسال جدید
- سنجد نماد عشق ومحبت، دلبستگی
- سیر نماد سلامتی و همینطور مبارزه با زشتی و پلیدی
- سمنو نماد برکت، سیب نماد زیبایی وتندرستی
- برنج نشان از خیر و برکت، آب پاکی و روشنایی (گشایش تمام مشکلات در طی سال)
- سرکه نماد صبروجاودانگی
- سماق صبر و بردباری و عشق
- سیب نمادی از زیبایی و سلامتی
وجود آیینه برای از بین بردن دشمنی و کدورت و نمادی از پاکی و یک رنگی و صفا است
شاید تعداد زیادی ازشما عزیزان سکه را به عنوان کامل کردن هفت سین و نماد رزق و روزی بر سر سفره‌هایتان قراردهید، ولی سکه یک کلمه عربی است و ریشه در زبان فارسی ندارد و از طرفی نیز، در زبان فارسی ما به معنای چکه است و هیچ ریشه گیاهی در آن وجود ندارد و شما نمی‌توانید آن را به عنوان سین سفره هفت سینتان قراردهید. قرار دادن آن فقط می‌تواند به عنوان تزیین باشد.
حتما بخوانید: در عید نوروز چه کارهایی انجام می‌دهیم؟ باید‌ها و نباید‌های نوروز
آداب و رسوم ایرانیان در چهارشنبه سوری
ایرانیان باستان در آخرین روزهای سال که به آغاز عید نوروز منتهی میشود، به بهانه‌های مختلفی مانند دور کردن اتفاقات بد و احترام به مردگان جشن می‌گرفتند. چهارشنبه سوری نیز جزو یکی از جشن‌های باستانی ایران است، که آغاز آن در غروب آخرین سه شنبه قبل از آغاز سال نو است. چهارشنبه سوری در بین ایرانی‌ها جشنی بسیار محبوب است که هر ساله در این روز، مردم به خیابان‌ها می‌روند و به نیت دور کردن شیطان و زشتی ها و بیماری‌ها، آتش روشن می‌کنند و در کنار خانواده‌هایشان آن شب را جشن میگیرند و با خوراکی‌هایی که شامل آجیل، شکلات، آش رشته و مرصع پلو است، در این شب میزبان خانواده خود هستند. پریدن از روی آتش و قاشق زنی یکی از رسومات چهارشنبه سوری است.
لحظه تحویل سال نو
یکی از لحظات زیبا که با ذوق و شوق فراوانی به خصوص برای بچه‌ها همراه است، لحظه تحویل سال نو است که قبل از آغاز تحویل سال، تمامی افراد خانواده لباس‌های نو بر تن می‌کنند و با هم به دور سفره هفت سین می‌نشینند. شمع‌های داخل سفره که نشان از روشنایی در زندگی است را نیز روشن می‌کنند. قبل از آغاز سال نو، بزرگ خانواده شروع به خواندن قران می‌کند تا در سال جدید صاحب قران که خداوند متعال است یار، نگهدار و گره گشای تمامی افراد خانواده باشد و همه در انتظار آغاز تحویل سال نو هستند. زمانی که سال تحویل میشود با خواندن دعای یا مقبل القلوب والابصار، یا مدبراللیل والنهار، یا محول حول والاحوال، حول حالنا الااحسن الحال، سال جدید را آغاز می‌کنند و تمامی خانواده یکدیگر را می‌بوسند و عید را به هم تبریک می‌گویند. معمولا بزرگ خانواده نیز، از لای قران عیدی‌هایی را که برای افراد خانواده قرار داده است، تقدیمشان می‌کند.
دید و بازدید در ایام نوروز
با آغاز سال نو، دید و بازدیدها نیز شروع میشود. عید نوروز فرصت مناسبی است تا، افرادی که مدت‌ها با هم اختلاف داشته‌اند بهانه‌ای به اسم عید نوروز و وصله رحم را داشته باشند تا به دیدار هم بروند و با یکدیگر آشتی کنند. در همه خانواده‌ها، معمولا رسم بر این است که به دیدار بزرگ‌ترهای خانواده می‌روند و عید را به آن‌ها تبریک می‌گویند. معمولا افرادی که در سال گذشته عزیزانشان را از دست داده‌اند، به دیدارخانواده آن‌ها نیز می‌روند و بعد از بازگشت، بزرگ‌ترها به خانه کوچکترها می‌روند و مجدد عید را به آن‌ها تبریک می‌گویند. این رفت و آمد‌ها و صله رحم از همسایگان و بزرگان، به طور معمول تا قبل از روز سیزده بدر ادامه دارد.
حتما بخوانید: تبریک عید نوروز به زبان ترکی استانبولی (نوروز 1400)
آداب و رسوم اقوام مختلف ایرانی
در مقاله عید نوروز، به انواع آداب و رسوم ایرانی اشاره کردیم. اکثر این رسومات در آداب و رسوم محلی نیز جای دارد و البته، در شهرهای مختلف یک سری سنت‌های جالب و دیدنی نیز جدایی از این شکل و فرم برگزاری نوروز وجود دارد. این رسوم در شهرها و روستاها کماکان ردحال اجرا است. در ادامه با نمونه‌هایی از آن آشنا خواهید شد.
- آداب و رسوم شهر گیلان: یکی از مراسمات قدیم ایرانیان که در گیلان با یک سری تغییرات همچنان انجام می‌دهند، گل گل چهارشنبه است که در غروب آخرین سه شنبه سال یعنی همان شب چهارشنبه سوری، انجام میشود. آن‌ها برای برگزاری این مراسم کاه و گون، بوته و خار، جمع آوری می‌کردند و پشته‌هایی درست می‌کنند وآن‌ها را به سمت قبله قرار می‌دهند. پس آتش روشن می‌کنند و از روی آتش می‌پرند. هنگام پریدن یک سری شعرها به زبان می‌آوردند. یکی دیگر از اعتقادات این عزیزان چنین بود که به نیت دختران دم بختی که می‌خواهند به زودی ازدواج کنند، آن ها را چند ساعتی بیرون از خانه نگه می‌داشتند و مشغول خانه تکانی می‌شدند. رسم دیگر، شکستن ظروف کهنه، کوزه، کاسه برای رفع قضا و بلا و نفرت، از دیگر آداب آن‌ها به شمارمی‌رفت.
- آداب و رسوم عید نوروز در تبریز: یکی از رسومات جالب شهر تبریز این است که زنان، خودشان سمنو سفره هفت سین را می‌پزند و یک شبانه روز آن را بیرون از منزل قرار می‌دهند و اعتقادشان بر این است که حضرت فاطمه سلام‌الله، می‌آید و نقش دست خود را روی آن قرار می‌دهد و سمنو را تبرک می‌سازند. همینطور در سفره هفت سینشان، خوراکی‌هایی مانند گوشت، برنج سفید پخته یا خام، ماست دست نزده به نیت برکت و محصول خوب قرار می‌دهند.
- آداب و رسوم عید نوروز در اصفهان: اصفهانی‌ها در غروب سه شنبه آخر سال بوته‌ای را آتش می‌زنند و به بیرون ازخانه می‌اندازند؛ روی این بوته کوزه آب به همراه چند دانه اسفند می‌اندازند تا درد و بلا ازخانواده دور باشد و در روز چهارشنبه سوری، فال کوزه، قاشق زنی و فالگوشی انجام می‌دادند.
خلاصه مطلب
آداب و رسوم عید نوروز در شهرهای مختلف ایران عزیزمان متفاوت است. اما چیزی که بدیهی است، چنین است که همه افراد برای شروع سال جدید در تلاش هستند تا شرایط خوبی برای روحیه خود و خانواده‌شان ایجاد کنند. خانه تکانی نوروز، خرید لباس عید و شیرینی و شکلات برای پذیرایی از مهمانان، همه و همه از مقدمات عید نوروز است.
