درمان بی خوابی همواره نیازمند به رعایت برخی از نکات و تکنیک هایی است که در دسته بندی های درمان بیخوابی خانگی و یا درمان بیخوابی با دارو مورد توجه قرار می گیرد. بی خوابی عارضه ای است که به علل مختلف در افراد ایجاد می شود و سبب بروز مشکلات مختلف در دراز مدت می شود، به طور کلی درمان کم خوابی در بزرگسالان و یا بی خوابی به یکی از مشکلات زندگی افراد تبدیل شده است. در این مقاله قصد داریم تا شما عزیزان را با درمان بی خوابی به روش های مختلف آشنا کنیم و پیرامون علل بروز بی خوابی و نشانه های رایج آن اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار دهیم. با ما همراه باشید.
بی خوابی چیست؟
بی خوابی (Insomnia) اختلالی رایج است که منجر به بروز مشکلاتی در جریان عدم به خواب رفتن فرد در مدت زمان معینی از شبانه روز و در بازه مشخصی می شود. این عارضه معمولا تکراری است و چندین شب و یا مدت زیادی فرد را با خود درگیر می کند. از رایجترین مصادیق بی خوابی عدم ورود فرد به خواب عمیق و یا ماندن در خواب عمیق در مدت بسیار کوتاه است. روانشناسان شرایط بی خوابی و تعریف آن را در قالب موارد زیر معرفی می کنند:
- کاهش کیفیت خواب به مدت چندین شب پشت سر هم
- عدم کفایت ساعات مفید خواب
- به خواب رفتن فرد کمتر از ۶ ساعت در شبانه روز
- کاهش خلق و خو و آرامش به سبب عدم ماندن در خواب مفید
- ناتوانی فرد در انجام امور روزمره به سبب ناتوانی در تجربه خواب عمیق و مناسب
- تلاش برای به خواب رفتن پس از مدت زیاد
معرفی انواع بی خوابی
بی خوابی دارای انواعی است که باتوجه به نوع آن و مدت زمان درگیری فرد با آن دسته بندی می شود. برخی از افراد به دلایل مشخصی دچار بی خوابی های موضعی و موقتی می شوند و برخی دیگر به صورت دائمی دارای این مشکل و اختلال هستند. از جمله انواع بی خوابی و دسته بندی های مختلف آن موارد زیر است:
- بی خوابی اپیزودیک: در این نوع از بی خوابی ها فرد در یک دوره خاص از زندگی دچار اختلالات خواب می شود و عدم تجربه یک بازه خواب مناسب در طول شبانه روز را در چند روز متوالی خواهد داشت. از جمله این بی خوابی های اپیزودیک می توان به بیماری ها و دوره های درمان آن اشاره کرد. همچنین کسانی که دارای بیماری های روحی هستند نیز بی خوابی های اپیزودیک را تجربه می کنند.
- بی خوابی کوتاه: در این نوع از بی خوابی ها فرد در یک مدت معین و تنها برای یک بار بی خواب می شود. این دسته شامل افرادی است که در یک دوره خاص قرار می گیرند و یا شرایط بسیار متفاوتی نسبت به سایر مراحل زندگیشان تجربه می کنند.
- بی خوابی مزمن: در این نوع از بی خوابی که مشکلات بسیار زیادی برای افراد مبتلا ایجاد می کند، فرد از تجربه یک خواب با کیفیت به مدت های طولانی و برای بارها محروم می شود. بازه زمانی این دسته از بی خوابی معمولا بیشتر از چند ماه است و این طولانی شدن سبب صدمات روحی و جسمی زیادی برای فرد می شود.
رایجترین علائم بی خوابی
از جمله رایجترین علائم بی خوابی موارد زیر است:
- هیجانات شدید
- غم و اندوه بی دلیل
- استرس و اضطراب شدید
- تمایل شدید برای روی آوردن به مواد مخدر و الکل
- پرخاشگری و عدم تمرکز
- کاهش و یا افزایش وزن شدید
- افت تحصیلی
- خستگی و ضعف دائمی
شایعترین علل بی خوابی در افراد
بروز بی خوابی در افراد معمولا دارای علل مختلف و شرایط متفاوتی است که فرد در آن قرار دارد. معمولا دلیل اصلی بی خوابی ها در افراد بیماری های جسمی و یا تنش ها و استرس هایی است که فرد در جریان روزمرگی های خود شاهد آن ها بوده است. روانشناسان معتقدند شایعترین علل بی خوابی در افراد موارد زیر است:
- معده خالی و احساس گرسنگی شدید قبل از ورود به رختخواب
- مصرف مخدر ها از جمله سیگار و مواد مخدر روانگردان
- به خواب رفتن های مکرر و کوتاه در طول روز
- کهولت سن و عدم تحرک کافی در ساعات بیداری
- مصرف کافئین ها از جمله قهوه و چای سیاه پیش از خواب
- بیماری های روحی مانند افسردگی و استرس ها
- تغییر مکان خواب و یا تغییرات خلق و خویی
- ترس از دیدن کابوس و یا عدم امنیت در مکان خواب
- فوبیا و ترس از خواب
- تکرر ادرار و نیاز به مراجعه برای تخلیه مثانه
- حساسیت به نور
- هیجان بیش از حد
- وسواس
عوارض بی خوابی در افراد
بی خوابی می تواند در مدت زمان کوتاهی اثرات بسیار منفی بر روی زندگی فرد بگذارد. این اثرات شامل آسیب های جسمی و روحی زیادی است که آرامش و سلامتی را از فرد دور می کند. از جمله مهمترین عوارض بی خوابی در افراد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خستگی شدید
- عصبانیت
- عدم تمرکز
- مشکلات گوارشی
- افسردگی
- بی انگیزگی
علل تشدید بی خوابی
از دیگر عللی که می تواند سبب بروز مشکلات زیادی در روند درمان بی خوابی و تشدید آن شود موارد زیر است:
- تمرکز فرد بر موضوع بی خوابی
- تکرار وقوع بی خوابی در زمان قرار گرفتن در رخت خواب
- مصرف داروهای هیجان آور پیش از خواب
- سرما و گرمای شدید
درمان بیخوابی با دارو
درمان بی خوابی همواره در تمامی موارد نیاز به دارو و یا اقدامات دیگر ندارد و پس از گذر کردن فرد از یک برهه و یا پشت سر گذاشتن تغییرات جدید و انطباق پذیری با محیط فعلی به صورت خودکار برطرف می شوند. اما در مواردی که بی خوابی به صورت خود به خودی برطرف نمی شود نیاز به درمان آن از روش های مختلف لازم و اجتناب ناپذیر است. معمولا روانشناسان پس از اقدامات خانگی و روانشناسی، در صورتی که بی خوابی در فرد درمان نشود، به سراغ روش های دارویی می روند. از جمله داروهای تجویز شده از سوی روانپزشکان برای درمان بی خوابی موارد زیر است:
- داروهای OTC
- داوری تمازپام
- داروی دیازپام
- داروهای ضد افسردگی مانند تریپتیلین
- داروی زالپلون
- داروی زولپیدم
- داروی اسزوپیکلون
- داروی راملتیون
درمان بی خوابی با اقدامات روانشناسی
علاوه بر روش های دارویی برای درمان بی خوابی، برخی از اقدامات روانشناختی می تواند سبب از بین رفتن مشکلات خواب در افراد شود. برطرف شدن زمینه های استرس و اضطراب و یا تنظیم شدن چرخه فعالیتی و خواب می تواند اثرات مثبتی در این زمینه داشته باشد. از جمله توصیه های روانشناسی برای درمان بی خوابی موارد زیر است:
- کاهش استرس و تنش های عصبی در طول روز
- تغییر رژیم های غذایی پر کالری
- مصرف غذاهای سبک و کم حجم در وعده های پایانی روز
- کاهش مصرف دخانیات
- پیروی از سبک نوین آرامش درمانی
- شروع فعالیت های ورزشی مفید
- انجام یوگا
- کاهش میزان مشغله های استرس زا در طول روز
درمان بی خوابی با روش های خانگی
برای درمان بی خوابی چه بخوریم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت برخی از داروهای گیاهی و درمان های خانگی برای درمان انواع بی خوابی موثر واقع می شوند. درمان های خانگی عوارض کمتری نسبت به روش های دارویی دارند و در راس پیشنهادات متخصصان برای درمان بی خوابی هستند. از جمله روش های درمان بی خوابی با روش های خانگی موارد زیر است:
- نوشیدن دمنوش سنبل الطیب قبل از خواب
- مصرف دمنوش گل ساعتی پیش از خواب
- مصرف پودر گیاه بادرنجبویه به صورت دمنوش
- نوشیدن عصاره مالت
- نوشیدن دمنوش بابونه
- مصرف مکمل های طبیعی
- مصرف ملاتونین
- مصرف منیزیوم
- مصرف کدو تنبل و دانه های کنجد
- مصرف لبنیات پیش از خواب
- مصرف بادام و موز
- استعمال روغن اسطوخودوس
- مصرف ریحان همراه با شام
در این مقاله سعی کردیم تا شما عزیزان را با جوانب و عوارض بی خوابی و روش های درمان بی خوابی آشنا کنیم. همچنین به معرفی انواع این روش ها که شامل روش های خانگی و روش های دارویی و روانشناسی بود پرداختیم. در صورتی که پیرامون هر یک از موارد فوق دچار ابهام و یا سوالی هستید و یا نیازمند به دریافت مشاوره های تخصصی در این زمینه اید می توانید با مشاوران و متخصصان ما در مرکز نوا مشاور تماس حاصل فرمایید. نوا مشاور حامی امن و اطلاع رسان تخصصی شما برای دستیابی به آرامش و سلامتی در هر مرحله از زندگی است.
