تاریخ به قدری جذاب است که ما را دنیای دیگری می‌برد. ازدواج و مراسم عروسی از گذشته تا به امروز دستخوش تغییرات و تحولات بسیاری شده است طوری که ممکن است با شنیدن آن‌ها انگشت به دهان شویم. تغییرات آداب و رسوم عروسی در ایران از گذشته تا به امروز شنید‌نی‌های بسیاری دارد که در این مقاله از سایت تشریفینو آن‌ها را خواهیم خواند.
ازدواج به سبک قدیم
برای بعضی از افراد هر چیزی که متعلق به قدیم بوده باشد جذابیت خاصی دارد طوری که مایل هستند با صرف وقت و هزینه هر آنچه در قدیم رواج داشته است را در دنیای امروزه پیاده کنند. پیروی از مراسم ازدواج به سبک قدیم حال و هوای خاص خود را دارد که می‌تواند برای مهمانان و سایرین هم جذاب باشد.
آداب و رسوم ازدواج در ایران قدیم
در گذشته‌های نه چندان دور هنگامی که پسر به سن 18 سالگی می‌رسید او را مرد می‌دانستند در نتیجه برای وی دنبال زن می‌گشتند. دختری که به عنوان عروس خانواده انتخاب می‌شد معمولا کم سن و سال بود که در دنیای نوجوانی و شاید کودکی سیر می‌کرد. البته در زمان‌های قدیم چون خیلی به درس خواندن اعتقاد نداشتند و مسیر برای تحصیلات عالیه هموار نبود چنین پدیده‌ای کاملا عادی و پذیرفته شده بود.
به ندرت پیش می‌آمد که دختر و پسر قبل از عقد کردن یکدیگر را ببینند مگر اینکه از قبل با همدیگر آشنا یا فامیل بوده باشند. شب عروسی که داماد تور عروس را بالا می‌زد برای اولین بار چهره دختر را می‌دید زیرا در مراسم خواستگاری بزرگ‌ترها خود می‌بریدند و می‌دوختند. بعضی از مردان قدیم که شیطنت بیشتری داشتند مخفیانه قبل از عروسی به هر نحوی که شده سعی می‌کردند دختر را ببینند. آیا موفق می‌شدند؟ این دیگر بستگی به زرنگی طرفین داشت!
امروزه بیشتر ازدواج‌ها طوری شده است که دختر و پسر از قبل همدیگر را در دانشگاه، محیط کار یا حتی به واسطه معرفی دوست و آشنا دیده و شناخته‌اند. گاهی به شوخی گفته می‌شود دختر و پسر خود بریده و دوخته‌اند و هدف از برگزاری جلسه خواستگاری آشنایی پدر و مادرها با یکدیگر است.
خواستگاری
برای مراسم خواستگاری تعدادی زن از جمله مادر، خواهر، عمه یا خاله داماد به صورت سر زده به خانه عروس می‌رفتند. دلیل این کار این بود که از میزان شلختگی یا تمیزی صاحب خانه و وضعیت آن آگاه شوند. البته خانواده‌هایی که دختران دم بخت داشتند برای اینکه محکم کاری کرده باشند همیشه بخشی از منزل را به مهمان اختصاص داده و مرتب آنجا را تمیز و نظافت می‌کردند تا در برابر خواستگار سرافکنده نشوند.
خانواده داماد برای مطمئن شدن از میزان تمیزی صاحب خانه هنگامی که حواسشان نبود، زیر فرش‌ها را نگاه می‌کردند تا کثیف نباشد یا به بهانه‌ای یکی از زن‌های مهمان به دستشویی می‌رفت تا تمیز یا کثیف بودن آنجا را بررسی کند. در نهایت با چشمک به یکدیگر می‌فهماندند که این خانواده می‌تواند دختر خوبی را تربیت کرده باشد.
آداب و رسوم عروسی در ایران بر ازدواج خواهر بزرگتر تاکید داشته است طوری که اگر خواهر بزرگتر ازدواج نمی‌کرد خواهران کوچکتر حق ازدواج کردن را نداشتند. دختر بزرگ خانواده با چادر وارد مجلس می‌شد و او را از نظر سالم بودن دندان، پر پشت بودن مو، نداشتن ضایعات پوستی و غیره مورد بررسی قرار می‌دادند. اگر دختر خانم پسند می‌شد در جلسه دوم با داماد به خواستگاری می‌رفتند.
برای آقا پسر از دختر می‌گفتند تا مهر او به دل پسر بیفتد. در جلسه دوم خواستگاری ممکن بود با سبزی یا ذغال به خانه دختر بروند. اگر دختر می‌توانست به بهترین نحو سبزی پاک کند طوری که دور ریز نداشته باشد یا اینکه اینکه با مهارت کامل قلیان چاق کند، به عنوان عروس آینده انتخاب می‌شد و قرار برای عروسی گذاشته می‌شد.
آقایان برای خواستگاری چی بپوشند تا خوشتیپ شوند؟
امروزه مراسم خواستگاری با حضور پدر و مادر هر دو طرف به صورت جمع و جور برگزار شده و دختر خانم از همان ابتدا همراه مهمانان در جمع حضور دارد. خواستگار قبل از آمدن، درمورد روز و ساعت هماهنگ کرده و در نتیجه با اطلاع قبلی به خواستگاری می‌روند. مرسوم است که خواستگار با دسته گل و شیرینی وارد خانواده دختر شود.
بله برون
بله برون در شهرهای مختلف ایران نام‌های مختلفی دارد. به طور مثال کردها به آن دست ماچ کنان می‌گویند که داماد دست پدر عروس را می‌بوسد. رسم بوده است در بله برون برای عروس هدایایی همچون انگشتر نشان، چادر، کیف، کفش، طلا، لباس، مواد غذایی، کله قند، شیرینی و ... ببرند که هنوز هم با گذشت زمان جزو آداب و رسوم عروسی در ایران به شمار می‌آید. هدایای برده شده برای عروس بستگی به وسع مالی خانواده داماد دارد.
در مراسم بله برون بزرگتر‌های هر دو طرف در جمع حضور یافته و در مورد تاریخ عروسی، مهریه، شیربها، محل سکونت عروس داماد و ... صحبت می‌شد. امروزه در مراسم بله برون علاوه بر صحبت درمورد چنین مباحثی درباره حق و حقوق عروس خانم از جمله حق تحصیل، کار، خروج از کشور و ... صحبت می‌شود. برای ثبت کردن این موارد از دفتری به نام دفتر بله برون استفاده می‌شود و به امضای طرفین و شاهدین می‌رسد. البته بله برون‌های امروزه جنبه اطلاع رسانی داشته و خانواده‌ها از قبل درمورد همه چیز صحبت کرده و به توافق رسیده‌اند.
در بعضی از خانواده‌ها در مراسم بله برون صیغه محرمیت بین دختر و پسر جاری می‌شود. در قدیم به ندرت پیش می‌آمد که دختر در همان شب بله برون به پسر محرم شود زیرا آن را برای آبرو و ناموس خود بد می‌دانسته‌اند!
معرفی بهترین تشریفات مجالس و تشریفات عروسی در تهران
مهم ترین نکات مراسم بله برون که حتما باید بدانید
نامزدی
در آداب و رسوم عروسی در ایران قدیم چیزی به نام دوران شیرین نامزدی به شکل امروزه وجود نداشته است. در قدیم الایام بسیار بد می‌دانسته‌اند که دختر و پسری که قصد ازدواج دارند نامحرم بمانند بنابراین به سرعت مقدمات عقد و عروسی را فراهم می‌کردند تا دختر و پسر زیر یک سقف رفته و رسما زن و شوهر محسوب شوند.
معمولا از خواستگاری تا عروسی مدت زیادی طول نمی‌کشید و گاهی در عرض سه تا هفت روز با جاری شدن صیغه محرمیت و ثبت آن در شناسنامه‌ها رسما زندگی مشترک آغاز می‌شد. در گذر زمان از عقد تا عروسی فاصله افتاد که مدت آن به چند ماه تا چندین سال تغییر کرد. هنوز هم افرادی هستند که صیغه محرمیت را قبول نداشته و معتقدند دختر و پسر باید با یکدیگر عقد کرده باشند تا بتوانند در دوران نامزدی با یکدیگر آشنا شوند.
امروزه آداب و رسوم کمی تغییر کرده و توصیه می‌شود دختر و پسر مدتی با یکدیگر در ارتباط باشند تا بهتر با هم آشنا شوند. در این میان بعضی از افراد ترجیح می‌دهند با خواندن صیغه محرمیت مدتی به هم محرم بمانند و عقد و عروسی یک جا برگزار شود.
در این دوره یک یا چند روز به عنوان خرید عروسی انتخاب می‌شد. ممکن بود آقای داماد به همراه مادر و خواهر خود دنبال عروس و خانواده وی رفته و برای خرید راهی بازار شوند. گاه نه فقط عروس، مادر و خواهر یا خواهران او بلکه تعدادی از بزرگ‌ترها مانند مادربزرگ، خاله، عمه و ... نیز به عنوان همراه به خرید عروسی می‌رفته‌اند! امروزه دیده شده است که گاهی خرید عروسی تنها با حضور عروس و داماد انجام می‌شود که همه این‌ها بستگی به توافقات و رسم و رسوم‌ها دارد.
برای خرید عروسی کجا برم ؟ بهترین مراکز خرید عروسی
تفاوت عقد با نامزدی در چیست؟
در عقد با جاری شدن خطبه، دختر و پسر به هم محرم می‌شوند و نام آن‌ها در شناسنامه یکدیگر ثبت می‌شود اما زیر یک سقف نمی‌روند که گفته می‌شود آن‌ها در دوران عقد به سر می‌برند. در نامزدی صیغه محرمیت به صورت زبانی جاری شده ولی نام‌ها در شناسنامه ثبت نمی‌شود که رسما زن و شوهر نشده‌اند. به این دوران محرمیت، نامزدی گفته می‌شود. گاهی منظور از نامزدی همان دوران عقد است که به جای یکدیگر به کار برده می‌شود.
لیست خرید نامزدی برای عروس (لیست کامل خرید اساسی)
حنابندان
حنابندان مراسمی است که یک شب قبل از عروسی برگزار می‌شده است و امروزه در بعضی از خانواده‌ها همچنان به عنوان یک سنت به جای مانده اجرا می‌شود. در آداب و رسوم ازدواج در ایران قدیم فلسفه شکل گیری حنابندان برای ایجاد جشن و شادی، دور هم بودن، شادمانی کردن، کم کردن استرس عروس و داماد، آمادگی دختر برای خداحافظی از پدر و مادر، ارج و قرب نهادن به خانواده عروس و در نهایت متوجه کردن عروس و داماد برای آغاز یک زندگی مشترک پر از مسئولیت‌های جدید بوده است.
در بسیاری از کتب آداب و رسوم ازدواج در ایران باستان آمده است که در حنابندان دختر لباسی به رنگ شاد پوشیده و زنان با کل کشیدن و هلهله کردن و مردان با کوبیدن بر روی طبل و دهل ایجاد شادی می‌کرده‌اند. گروه موسیقی با اجرای موسیقی شاد محلی دیگران را به رقصیدن دعوت کرده و در کل فضای بسیار شادی را به وجود می‌آورده‌اند که ناظرین و شاهدان با دست زدن شادی وخوشحالی خود را ابراز می‌کرده‌اند.
سینی تزئین شده با حنا در فرهنگ و مذهب ایرانیان نشان از بهشت داشته و مایه برکت دانسته شده است. بر کف دست عروس حنا می‌گذاشته‌اند و گاهی با طراحی حنا بر روی دست، یاد چنین شبی را جاودانه می‌ساخته‌اند.
امروزه در بعضی از خانواده‌ها مراسم حنابندان برگزار می‌شود که نحوه برگزاری آن بستگی به فرهنگ، رسم و رسوم خانواده‌ها دارد. آیا در خانواده شما همچنان مراسم حنابندان برگزار می‌شود؟ درمورد چگونگی و نحوه برگزاری آن حتما در قسمت کامنت‌ها با ما در میان بگذارید که مشتاقانه منتظر خواندن آن هستیم.
عروسی
و اینک به مهم‌ترین بخش از مراسم ازدواج رسیدیم. در عروسی دختر و پسر دست در دست هم گذاشته و زیر یک سقف می‌روند. دیگران در چنین شبی برای عروس و داماد آرزوی خوشبختی کرده و زندگی پر از عشق و آرامش برایشان خواستارند. همچنین بر سر عروس و داماد پول و نقل می‌ریزند تا به زندگی آن‌ها شیرینی و ثروت وارد شود. به پول هدیه داده شده به عروس و داماد شاباش گفته می‌شود.
عروسی در آداب و رسوم ایرانیان از یک تا هفت شب طول می‌کشیده است که خانواده‌های عروس و داماد با دعوت اقوام، دوست، آشنا و همسایه‌ها درو هم جمع شده و مراسم رقص و پایکوبی را تا پاسی از شب برگزار می‌کرده‌اند. عروس در لباس سفید معصومانه مانند یک فرشته در جمع چشم انتظار دیدن داماد در کت و شلوار بوده است تا زندگی خود را آغاز کنند.
امروزه جشن عروسی در یک شب در باغ، تالار و یا خانه ویلایی برگزار می‌شود. حتی ممکن است از گرفتن جشن عروسی صرف نظر کرده و با پوشیدن لباس عروس و کت شلوار دامادی به آتلیه رفته و چند عکس و در نهایت کلیپی کوتاه تهیه کرده تا به عنوان یادگاری برای همه عمر داشته باشند.
شب حجله یا زفاف، شبی است که عروس و داماد اولین رابطه جنسی خود را برگزار می‌کنند. در گذشته پس از پایان مراسم عروسی دیگران منتظر انجام شدن این پروسه بوده‌اند تا دستمال خونین را ببینند. اگر دستمال خونی به دست آن‌ها نمی‌رسید عروس را فاقد عفت و حیا می‌دانستند که گاهی در همان شب زندگی زن و شوهر تمام می شد! خوشبختانه چنین رسمی رو به فراموشی سپرده شده است زیرا آگاهی‌ها بیشتر شده است و این باور به وجود آمده است که اولین رابطه جنسی عروس و داماد کاملا خصوصی است که شاید در همان شب آمادگی برقراری رابطه جنسی وجود نداشته باشد.
نکات آموزشی شب زفاف (نکات مهمی که باید بدانید!)
برای جشن عروسی چی بپوشم ؟ پوشش عروسی غریبه و آشنا
پاتختی
در آداب و رسوم عروسی در ایران به پاتختی نیز می‌توان اشاره کرد. پاتختی مراسمی به صورت عصرانه است که فردای عروسی با حضور عروس و بانوان برگزار می‌شود که اطرافیان با آوردن کادو عروس را خوشحال می‌کنند. هدایا اختیاری بوده که با توجه به شرایط مالی انتخاب می‌شود که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- فرش
- پتو
- لوازم زینتی
- لوازم آرایشی
- پوشاک
- قاب عکس
- لوازم برقی
- لوازم خانگی
- پول نقد
- طلا و جواهر
- ...
در بعضی از رسومات قدیم عروس هدایایی را به عنوان خلعتی و کادو تزئین کرده و آن را به مادر و خواهران داماد تقدیم می‌کرده است. البته در بعضی از فرهنگ‌ها خانواده عروس به خانواده داماد هدیه داده و متقابلا خانواده داماد به خانواده عروس نیز هدایایی تقدیم می‌کرده‌اند.
رسم پاتختی در بعضی از شهرهای ایران همچنان برگزار می‌شود. اما دیده شده است که این روزها ترجیح داده می‌شود اطرافیان به جای خرید وسیله‌ای خاص به عنوان هدیه پاتختی، پول نقد، سکه، طلا و ... تهیه کرده و آن را در همان شب عروسی به عروس و داماد می‌دهند؛ در واقع با این کار از نظر مادی به زوجین کمک می‌کنند.
ماه عسل
ماه عسل اولین سفر دو نفره عروس و داماد بعد از عروسی است که برای دور شدن از حال و هوای چند روزه، در کردن خستگی، داشتن روابط عاشقانه و بیشتر آشنا شدن با یکدیگر است. در آداب و رسوم ازدواج در ایران باستان ماه عسل به شکل امروزی وجود نداشته است زیرا سفر کردن بدون امکانات جدید امروزه امری طولانی و بسیار زمان بر بود.
ماه عسل فقط در آداب ورسوم ایرانیان دیده نمی‌شود بلکه در جوامع آمریکایی و اروپایی نیز چنین فرهنگی وجود دارد. در ایران از حدود دهه سی یا چهل تا به امروزه ماه عسل رواج بیشتری یافته است که انتخاب مقصد سلیقه‌ای است. ممکن است ماه عسل به شهرهای مذهبی، توریستی، ساحلی یا خوش آب و هوا ختم شود یا اینکه زوجین به کشورهای خارجی بروند.
آیا شما هم بعد عروسی به ماه عسل رفتید؟
از پدر، مادر و همچنین پدربزرگ و مادربزرگ‌های خود سوال کنید که ماه عسل کجا رفتند؟
آداب و رسوم مردم تبریز، ارومیه و آذری ها در عروسی
جمع بندی
آداب و رسوم عروسی در ایران به قدری جذاب است که اگر بخواهیم می‌توانیم باز هم آن را ادامه داده و بیشتر از آن بنویسیم که خواندن تمام آن‌ها از حوصله برخی از مخاطبان خارج است. به همین دلیل به طور مختصر به بعضی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره کردیم.
با توجه به پراکندگی جمعیت و گستره قومیت‌ها، آداب و رسوم ازدواج در ایران قدیم از هر شهری به شهر دیگر متفاوت است که ممکن است کاملا خلاف نوشته‌های متن باشد. تمام رسم و رسومات قدیمی ایران به نحوی زیبا هستند اما بعضی از آن‌ها به دلیل پیچیدگی و بعضی دیگر به دلیل خرافاتی بودن حذف شده‌اند؛ اما در هر حال ازدواج یکی از مهم‌ترین اتفاقات زندگی هر فردی است. بنابراین با احترام گذاشتن به فرهنگ و رسوم می‌توانیم شبی خاطره انگیز برای عروس و داماد بسازیم تا زندگی خود را به شادی و دور از فشار و استرس آغاز کنند.
سایت تشریفینو سایت برای اشتراک گذاری نظرها و فرصتی برای آگاهی بیشتر است. اگر در مورد آداب و رسوم ازدواج در ایران باستان اطلاعات بیشتری دارید در بخش نظرات برای ما کامنت بگذارید.
