بعد از گذراندن مراسم پر استرس و هیجان خواستگاری، نوبت به مراسم بله برون است. در این مراسم، خانواده نزدیک عروس و داماد، دور هم جمع می‌شوند و در مورد زمان عقد، شروط ضمن عقد، رسم و رسومات خانواده‌ها، نحوه برگزاری عروسی، زمان عروسی، و تمام جزئیات جشن آینده صحبت می‌شود. اصلی‌ترین موضوع، صحبت در خصوص میزان مهریه است. معمولا بزرگترها، این مبلغ را تعیین می‌کنند اما مفهوم مهریه چیست و قوانین مربوط به آن، کدام‌اند؟ اصلا مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه چه تفاوتی دارند؟
در این مقاله به تمام سوالات شما در مورد مهریه و قوانین آن، پاسخ خواهیم داد، پس با ما همراه باشید.
مهریه چیست؟
مهریه در تعریف حقوقی، حق و حقوق عروس، در زمان عقد با داماد است. این حق و حقوق پس از جاری‌شدن عقد و ثبت آن، باعث می‌شود که زن، مالک مهریه شود. یعنی شما پس از اجرای عقد، مالک میزان مهریه خودتان از آقای داماد هستید و هیچ‌چیز مانع این مالکیت نیست. قسمتی از ماجرا که همیشه مشکل‌ساز است، دقیقا این‌جاست که تصور عموم از مهریه، چیزی است که نه کسی داده و نه کسی گرفته!
این تصور کاملاً غلط است، چرا که درصورتی‌که مهریه تعیین شود و در عقدنامه عندالمطالبه ذکر گردد، شما هر زمان که اراده کنید می‌توانید این مهریه را دریافت کنید. مطالبه مهریه صرفا هنگام طلاق نیست و شما هر زمان بخواهید می‌توانید قانونا برای دریافت آن اقدام کنید. البته مطالبه مهریه، قوانینی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
پرداخت مهریه چگونه است؟
مسلما شما باید به عنوان فردی که قصد ازدواج دارد، مطلع باشید که قوانین به چه صورت است. همان‌طور که گفته شد، پس از جاری‌شدن خطبه عقد و ثبت آن، شما به لحاظ قانونی، عرفی و دینی صاحب مهریه هستید. می‌توانید هر زمان که خواستید، آن را مطالبه کنید. اما موضوع مهمی در این‌جا وجود دارد، آن هم، بندهای عقدنامه، نحوه مطالبه و نحوه پرداخت مهریه است. بر اساس قوانین، شما می‌توانید هر زمان که مایل بودید، برای دریافت تمام مهریه یا بخشی از آن اقدام کنید. این موضوع کاملا به شما بستگی دارد که چه میزان از مهریه خود را از آقای داماد طلب کنید.
نحوه پرداخت مهریه براساس نظر مراجع قضایی مشخص می‌شود، مشخص‌کردن نحوه پرداخت کاملا به میزان مهریه، توانایی مالی داماد، وضعیت شغلی و همچنین ذکر کردن واژه عندالمطالبه یا عندالاستطاعه دارد. درصورتی‌که مهریه عندالمطالبه باشد، شما هر زمان بخواهید می‌توانید آن را درخواست کنید اما درصورتی که مهریه عندالاستطاعه باشد، حتما باید توانایی مالی شوهر در پرداخت مهریه را اثبات کنید؛ در غیر این‌صورت، پرداخت مهریه با تصمیم مراجع قضایی پیگیری می‌شود.
مهریه عروس چقدر باشد؟
بحث‌های زیادی در مورد این موضوع شنیده‌اید که مهریه عروس چه‌قدر باشد بهتر است؟ آیا واقعیت دارد که با مهریه بالا، زندگی دوام بیشتری دارد؟ مهریه عروس به سطح مالی او بستگی دارد؟
درواقع پاسخ این سوالات منفی است! واقعیت ماجرا این است که هیچ عروسی با مهریه بالاتر، خوشبخت‌تر نشده‌است. شما تنها با شناخت و تصمیم درست می‌توانید دوام و موفقیت یک زندگی را تضمین کنید. هیچ عامل خارجی و هیچ فشاری به داماد، زندگی را مستحکم نمی‌کند. پس مهریه را براساس توافق با آقای داماد و والدینتان مشخص کنید. دقت کنید که تنها شخصی که مسئول قانونی پرداخت مهریه است، آقای داماد است. هیچ‌یک از والدین، به لحاظ قانونی و شرعی وظیفه پرداخت مهریه شما را ندارند. پس تمام تلاشتان را به کار بگیرید، تا مهریه را در حد توان آقای داماد انتخاب کنید.
در چه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد؟
گاهی شرایطی اتفاق می‌افتد که بسیار خاص است و معمولا زندگی مشترک از حالت عادی خود خارج م‌شود؛ در این شرایط، قانون پیش‌بینی‌هایی کرده‌است، تا حق به حق‌دار برسد و در تساوی حق، هیچ ظلمی پیش‌نیاید.
معمولا در شرایطی که موجب فسخ عقد شود، مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد. تصور این که درصورت اثبات رابطه نامشروع، خیانت، عدم تمکین و ترک منزل، می‌توان مهریه را پرداخت نکرد، کاملا اشتباه است و قانون تحت هرشرایطی، مهریه را حق زن می‌داند.
چه پشتوانه حقوقی برای دریافت مهریه وجود دارد؟
متاسفانه طی چند دهه گذشته، مهریه‌های سنگین، با اعداد و ارقام عجیب ماه و سال تولد و... بسیار رایج شده است. در ذهن عده زیادی از افراد، این ارقام صرفا یک عدد ثبت‌شده در سند ازدواج است. به همین دلیل تا می‌توانند این رقم را بزرگ‌تر تعیین می‌کنند. اما طی گزارشی که قوه‌قضاییه منتشر کرده، در سال‌های اخیر، تعداد زندانیان و شاکیان مهریه به شدت افزایش یافته است. متاسفانه باور اشتباه، موجب شده که خانواده‌ها، از سر چشم‌وهم‌چشمی و بی‌حساب‌و‌کتاب، رقم‌های بالایی برای مهریه تعیین کنند و نتیجه آن هم، به‌جای خوشبختی، به‌‌هم‌خوردن آرامش و جدایی زوج‌های جوان است. به همین دلیل، چندین سال است که قانون 110 سکه بهارآزادی تصویب شده. قانونی که بر اساس آن، شما هر میزان مهریه‌ای داشته‌باشید، در نهایت فقط 110 سکه آن را می‌توانید از همسر خود طلب کنید.
نحوه محاسبه مهریه جهت پرداخت چگونه است؟
اگر بخواهیم نحوه محاسبه قانونی را بیان کنیم، لازم است بدانید که محاسبه بر اساس نرخ روز است. نرخ روز را بانک مرکزی اعلام می‌کند، این نرخ، هر ساله بر اساس شاخص بهای کالا و قیمت طلا و ارز تعیین می‌گردد. در واقع فرمول محاسبه مهریه جهت پرداخت به این صورت است:
مبلغ مهریه مقرر شده × عدد شاخص در سال قبل از مطالبه ÷ عدد شاخص در سال وقوع عقد = ارزش کنونی مهریه خانم
چه چیزهایی را به عنوان مهریه می‌توان تعیین کرد؟
مهریه‌های عجیب‌وغریب هم کم نیستند! هزار کیلو گل رز سفید یا پنجاه کیلو بال پشه ماده! باید به اطلاعتان برسانیم که هر چیزی را نمی‌توانید به عنوان مهریه انتخاب کنید. شما باید یک "مال" را به عنوان مهریه خودتان انتخاب کنید. چیزی که مالکیت آن مشخص باشد و یا ارزش مالی آن معین باشد. همچنین چیزی را می‌توانید به‌عنوان مهریه انتخاب کنید که در زمان جاری شدن عقد، موجود باشد؛ در واقع چیزی در آینده را نمی‌توان به‌عنوان مهریه انتخاب کرد.
عجیب‌ترین مهریه ها در ایران
احتمالا در گذشته، چندان نظارتی بر مهریه و نوع آن نبوده است که چنین مهریه‌های عجیبی انتخاب شده‌است. از عجیب ترین مهریه ها، مهریه اعضای بدن، مهریه بال مگس و بال پروانه، مهریه چندین راس غزال و آهو، مهریه مرجان‌های دریایی، مهریه از گل‌های کم‌یاب و وحشی، خلاصه هرآنچه از عجایب این مهریه‌ها بدانید کم است. البته که این روزها دیگر نمی‌توانند چیزی که مالک آن نیستند را، برای مهریه انتخاب کنند. چرا که از شروط اصلی یک مهریه، مال بودن آن است و این که در زمان حال وجود داشته باشد و فرد مالک آن باشد؛ در این شرایط می‌توانید آن را به‌عنوان مهریه انتخاب کنید.
مهریه به ارث می رسد
شاید شما هم ندانید که مهریه به ارث می‌رسد. مهریه حکم مالی دارد که در انحصار زن است و هر زمان که مطالبه کند می‌تواند آن را دریافت نماید. مسئول پرداخت مهریه، همسر یک خانم است. در بحث، ارث رسیدن مهر، درواقع، اگر خانمی قبل از فوت، طلاق نگرفته باشد، وراث او می‌توانند مهریه این خانم را، از همسرش مطالبه کنند.
نکات مهم انتخاب مهریه
اگر این روزها مراسم بله‌برون و عقد خود را برنامه ریزی می‌کنید، لازم است آگاه باشید که برای انتخاب مهریه، در درجه اول باید شأن و شخصیت خود را در نظر بگیرید. ترجیح می‌‌‌‌‌‌دهید جلسه بله‌برون چطور برگزار شود؟ قرار است بزرگ‌ترهای فامیل بر سر عدد مهریه شما بحث کنند، یا خودتان با خانواده و سپس آقای داماد بر میزان مهریه به توافق برسید.
سعی کنید مهریه را با توجه به توانایی مالی و ایده‌آل‌های خود، در نظر بگیرید. در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که مهریه بالا به هیچ‌وجه امتیازی محسوب نمی‌شود و هیچ انسان عاقلی از شنیدن یک رقم منطقی برای مهریه، تصور نمی‌کند شما ارزش کمتری دارید.
برنامه ریزی عروسی را از کجا آغاز کنیم؟
کلام آخر
مهریه زیاد، هیچ‌گاه در هیچ دوره‌ای، ضامن خوشبختی نبوده است و مهریه کم نیز، مهر بدبختی هیچ زوجی نبوده است. تعداد دختر و پسرهایی که به‌دلیل همین بحث مهریه، نمی‌توانند زندگی خود را آغاز کنند و با دعوای خانواده‌ها بر سر همین موضوع وصلتشان سرنگرفته است، بسیارند. پس آگاهانه پیش بروید و با رضایت خانواده‌ها، تمام انرژی و تلاشتان را در شناخت بهتر یک‌دیگر بگذارید و مطمئن باشید که ازدواج موفق با شناخت و آگاهی مطلوب، پدید می‌آید.
